HAI GIAI ĐOẠN CỦA MỘT TIẾN TRÌNH HỖ TRỢ

BS NguyỄn Minh TiẾn

Nhiều người đã xem công việc hỗ trợ chuyên nghiệp vừa có tính khoa học vừa có tính nghệ thuật. Đó là một nghệ thuật do bởi những đặc trưng về nhân cách, hệ thống các giá trị, thái độ cư xử của người hỗ trợ là những tham số chủ quan rất khó có thể định nghĩa và đo lường được trong tiến trình hỗ trợ. Đó cũng là một khoa học vì phần lớn các hiểu biết của chúng ta về hành vi con người và một số những chiến lược hỗ trợ (helping strategies) đã được rút ra từ những hệ thống hỗ trợ được cấu trúc tốt, khách quan và có thể đánh giá được. 

 

Tiến trình hỗ trợ có thể được xem là có hai giai đoạn (hoặc hai thành phần) có tính chất gối đầu lên nhau chứ không hoàn toàn phân định rõ rệt: giai đoạn đầu có tính thiên về nghệ thuật hơn và giai đoạn sau thì có tính khoa học nhiều hơn. Chính phong cách của người hỗ trợ trong việc “cung cấp dịch vụ” của mình là một thứ nghệ thuật mà ông ta cần phải thực hiện trong suốt tiến trình hỗ trợ.  

Giai đọan I của tiến trình tập trung vào việc thiết lập mối quan hệ và sự tin cậy giữa người hỗ trợ và thân chủ. Người hỗ trợ trong giai đoạn này có nhiệm vụ tạo một môi trường có tính nâng đỡ, giúp thân chủ của mình tự bộc bạch các thông tin và giải bày các cảm xúc của họ một cách thích đáng. Quá trình khám phá này cho phép cả hai bên cùng tập trung vào các nhu cầu và vấn đề của thân chủ; rồi cả hai cùng làm việc để xác định đâu là những mục đích và mục tiêu của tiến trình hỗ trợ, và như vậy sẽ có tác dụng định hướng cho mối quan hệ hỗ trợ ấy.

Khi thiết lập xong mối quan hệ và thực hiện xong việc đánh giá các vấn đề của thân chủ đó là lúc khởi đầu cho giai đoạn II của tiến trình hỗ trợ. Giai đoạn này bao gồm các công việc: hoạch định chiến lược hỗ trợ, thực hiện và lượng giá việc thực hiện ấy, sau đó là kết thúc tiến trình và theo dõi kết quả. Thường thì giai đoạn II là lĩnh vực thuộc nghiệp vụ của những người hỗ trợ chuyên nghiệp (professional helpers), dù đôi lúc nó cũng liên quan đến trách nhiệm của những người hỗ trợ bán chuyên ngiệp (paraprofessional helpers). Mặc dù những người hỗ trợ không chuyên nghiệp thường không có liên quan đến công việc ở giai đoạn II, tuy nhiên họ vẫn cần có những hiểu biết cơ bản về việc này để có thể sử dụng hợp lý những nguồn lực cung ứng dịch vụ hỗ trợ. Sự thành công của giai đoạn II tùy thuộc phần lớn vào sự hiệu quả của những kỹ năng giao tiếp đã được vận dụng trong giai đoạn I khi người hỗ trợ thiết lập quan hệ với thân chủ.

Tóm tắt hai giai đoạn của tiến trình hỗ trợ

Giai đọan I – Xây dựng quan hệ

Bước 1: Khởi đầu quan hệ

Bước 2: Làm rõ các vấn đề hiện tại

Bước 3: Xác định cơ cấu làm việc / các thỏa thuận

Bước 4: Đi sâu khám phá các vấn đề của thân chủ

Bước 5: Thiết lập các mục đích và mục tiêu khả thi

Giai đọan II: Áp dụng các chiến lược hỗ trợ

Bước 1: Đồng thuận về các mục đích và mục tiêu đã đề ra

Bước 2: Hoạch định các chiến lược hỗ trợ

Bước 3: Áp dụng các chiến lược hỗ trợ

Bước 4: Lượng giá các chiến lược đã áp dụng

Bước 5: Kết thúc tiến trình hỗ trợ

Bước 6: Theo dõi kết quả